Khene

Khene
Yaɣ shelifree reed aerophone Mali niŋ
Tingbani shɛli din yinaLaos Mali niŋ
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Mali niŋ
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/01296, https://ich.unesco.org/fr/RL/01296, https://ich.unesco.org/es/RL/01296 Mali niŋ
Hornbostel-Sachs pubu412.132 Mali niŋ
A khene player in Isan

The khaen (/ˈkɛn/; bɛ ni sabiri shɛli "Can" siliminsili ni.mi; Lao: ແຄນ; Tɛmplet:Lang-th, Tɛmplet:RTGS, pronounced [kʰɛ̄ːn]; Khmer: គែន - Ken; Vietnamese: khèn) nyɛla "Lao mouth organ" din papu nima, bɛ ni mali "bamboo" maani shɛli, nyɛla din mali yɔɣu ka bɛ pɔbisiri pɔhim n niŋdi din ni. khene n-nyɛ Laos tiŋgbani ni binkumda.[1][2] khene binkumda be la Lao nima biɛhigu ni ka bɛ biɛhisi kpaŋsiri ni taba[3] ka bɛ daa sabi li yuuni 2017 mpahi "UNESCO Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity" ni.[4] Ban pɛbiri li n-nyɛ Lao Isan zuliya mini tai zuliya pubu shɛba kamani Tai dam din be north Vietnam mini Lao niriba ban be Stung Treng ka bɛ lahi pɛbiri li lakhon ken, waa kpɛrigu din wari ni khene ka nyɛ binkumdi doo[5][6] Vietnam tiŋgbani ni, lala binkumda ŋɔ nyɛla Tai nima mini Muong gba ni pɛbiri shɛli.

khene malila mi' shɛli bɛ ni zaŋ "brass" bee "silver" m mali shɛli. Di mini "Western free-reed" binkumda ŋmanila taba kamani harmonium, concertina, accordion, harmonica, n-ti pahi bandoneon, bɛ ni daa yihi shɛli na 18th century Chinese sheng nima sani, binkumda din ŋmani lj, ŋmahinli din daa ʒi n-kpe St. Petersburg, Russia.[citation needed]

khene malila "lai" balibu dibaa anu, bee "pentatonic" nahingbana ni "drone pitches", ka bɛ puli buyi (thang san mini thang yao). Lala thang san pubu ŋɔ n-nyɛ lai sutsanaen (G A C D E), lai po sai (C D F G A), ni lai soi (D E G A B), ka thang yao dini maa mi nyɛ lai yai (A C D E G) ni lai noi (D F G A C). Lai po sai n-nyɛ zaɣi kurili lai sutsanaen ni, "Lai Khaen nima zaa ba." [citation needed] Khene nyɛla binkumdi shɛli din ni tooi ŋmɛ di ko (dio khene), kamani deendɛmdiba ni (kamani wong pong lang mini khene wong), bee ka bɛ bɛ pɛbiri li ni Lao bee Isan yili yiina ko (mor lam). Bɛ tooi ŋmɛrili mi ni kali kalimboo, phin.

Sasabiriba ni sabi din binkumda shɛŋa sɔŋ n-nyɛ Annea Lockwood, Christopher Adler, David Loeb ni Vera Ivanova.

  1. Exhibition: "Voices of the Wind: Traditional Instruments in Laos" (en).
  2. Laos Music - Everything about Laotian Traditional Music (en-US) (2017-05-18).
  3. Yap, Jasmina (2018-04-14). Laos Celebrates Khaen Music as UNESCO World Intangible Cultural Heritage (en-US).
  4. UNESCO - Khaen music of the Lao people (en).
  5. http://www.jiras.se/lakhaon2010/kraythong/info.html>; pictures of performance with the instrument can be seen at <http://www.jiras.se/lakhaon2010/kraythong/index.html>
  6. Referred to as 'Ken Theatre' or lakhaon ken in <http://unesdoc.unesco.org/images/0013/001352/135258eb.pdf>

© MMXXIII Rich X Search. We shall prevail. All rights reserved. Rich X Search